Stel je eens voor: een wereld waarin kinderen niet bang zijn om te voelen, waarin ze mogen ervaren dat alle emoties oké zijn en waarin ze vaardig zijn in het omgaan met moeilijke gevoelens. Maar echt: stel je eens voor… Wist je dat het creëren van een rust- en emotiehoek kan dienen als katalysator van zo’n wereld?
Omgaan met overweldigende emoties, rustig blijven wanneer emoties hoog oplopen (zelfregulatie) en inzicht hebben in wat je met je emoties kan aanvangen zijn vaardigheden die we onze kinderen moeten aanleren. En daar loopt het vaak mis: we veronderstellen dat kinderen dit gaandeweg oppikken en zelf hun weg vinden in de wereld van emotieregulatie. Dat is meestal niet zo! Net zoals we schoolse vaardigheden met veel geduld aanleren, moeten we ook actief aan de slag met educatie en inoefenen van menselijke vaardigheden. Vaardigheden zoals o.a. emotieregulatie, de mogelijkheid om tot rust te komen, respectvolle communicatie en aandacht voor het aangeven van grenzen.
Een mogelijkheid om kinderen te helpen met het groeien in zelf- en emotieregulatie is het installeren van een rust- en emotiehoek. Dit kan zowel thuis als in de klas, en nog beter: op beide plaatsen! Een rust- en emotiehoek is een ruimte in je huis of klaslokaal waar je een veilig rustplekje creëert. Kinderen kunnen er naar toe kunnen gaan wanneer ze zich overweldigd voelen, even alleen willen zijn of behoefte hebben aan een deugddoend gesprek. De ruimte is ingericht met educatieve en zintuigelijke materialen die de emotieregulatie, ontspanning en copingvaardigheden bevorderen.
Wat zijn de voordelen van een rust- en emotiehoek?
Een rust- en emotiehoek heeft vele voordelen voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen en kan ingezet worden thuis en op school. Wat zijn de voordelen?
- bevordert de emotieregulatie
- geeft kinderen de boodschap dat het belangrijk is om aandacht te besteden aan hoe ze zich voelen (zowel thuis als in de klas)
- helpt bij de aanpak van impulsief gedrag
- verbetert de omgang met angst- en stress
- helpt bij het aanleren van copingvaardigheden
- ondersteunt de ontwikkeling van sterkere communicatieve vaardigheden
- bevordert het probleemoplossend vermogen
- vermindert de escalatie van woedebuien
- biedt kinderen ontspanningsmogelijkheden aan
- geeft kinderen inzicht in hun innerlijke wereld
Hoe gebruik je een rust- en emotiehoek?
Een rust- en emotiehoek is een duidelijk afgebakende ruimte (het hoeft geen hoek te zijn) waar geen andere activiteiten plaatsvinden. Dus geen combinatie met een reken- of speelhoek. Geef kinderen uitgebreide informatie omtrent wat de bedoeling is van de rust- en emotiehoek. Volgende vragen moeten alvast duidelijk zijn voor je kind(eren):
- Wanneer kan ik naar het rustplekje gaan?
- Wat kan ik doen in de rust- en emotiehoek?
- Welke tools en materialen zijn beschikbaar?
- Hoe geef ik aan dat ik respectievelijk alleen wil zijn/wil praten met iemand?
- Wie is op school mijn vertrouwensfiguur (bij wie voel ik me het meest op mijn gemak)?
- Wat wil ik dat mama en papa thuis ondertussen doen (bijvoorbeeld: ik wil graag eerst even alleen zijn; ik vind het fijn als je samen met mij op het plekje zit, maar niets zegt; ik heb graag dat je in de buurt blijft, maar niet te dicht bij,…)? Bij kleine kinderen met grote emoties blijf je sowieso best in de buurt.
- …
Het is belangrijk duidelijk te stellen dat een rust- en emotiehoek niet hetzelfde is als een plek voor time-out. De rusthoek wordt ook nooit gebruikt als straf of verplichting, het is eerder een aanbod. Wanneer je als ouder of opvoeder merkt dat kinderen gefrustreerd geraken, de spanning oploopt of het kind zich niet goed voelt, kan je het kind wel voorstellen om naar de rust- en emotiehoek te gaan. De keuze en beslissing blijft in handen van het kind.
Alle emoties zijn welkom in de gezellige rust- en emotiehoek. De ruimte wordt dus niet enkel gebruikt voor kinderen die boze gevoelens ervaren. We zijn als opvoeders soms gericht op kinderen die externaliserend gedrag laten zien. Dit zijn kinderen die gevoelens uiten door boos of agressief gedrag te vertonen. We focussen daar vaak op omdat we als ouder of opvoeder zelf veel last ondervinden van deze agressieve gedragingen. Het is belangrijk duidelijk te maken dat elk kind met een verscheidenheid aan emoties welkom is in de ruimte, dus ook kinderen die verdriet ervaren, een rouwproces doormaken, zich angstig voelen, overprikkeld zijn… Er is in onderwijs en opvoeding sowieso meer nood aan aandacht voor internaliserende problemen. Kinderen die internaliserend gedrag vertonen gaan hun emoties overcontroleren en opkroppen, wat tot innerlijke onrust leidt (dit is vaak minder storend voor de omgeving). Deze kinderen lijden echter in stilte, en ontwikkelen vaak klachten zoals: angstproblemen, depressieve klachten, psychosomatische moeilijkheden,… Een rust- en emotiehoek kan voor hen veel betekenen, zo leren deze kinderen hun emoties te herkennen, voelen en verwerken.
Het is verder ook niet per se de bedoeling om kinderen alleen te laten in de rust- en emotiehoek. Het kan, maar er moet ook een mogelijkheid zijn om er samen met een broer/zus, klasgenoot, leerkracht of ouder in te vertoeven. De beste timing om naar de plek te gaan is wanneer de spanning zich opbouwt, maar nog niet te hoog oploopt, want kinderen leren niets bij in het oog van de storm. De plek kan ook gebruikt worden om na een moeilijk moment tot rust te komen en te kijken wat het kind nu nodig heeft, of als dagelijks rustpuntje bij kinderen die door een uitdagende periode gaan.
Vergeet ook niet om als ouder, leerkracht, opvoeder, grootouder,… zelf gebruik te maken van de rust- en emotiehoek. Toon gerust voor welke tools en materialen beschikbaar zijn en hoe je er zelf mee aan de slag gaat. Want ook jongeren en volwassenen kunnen er heel wat aan hebben. Onthoud dat model staan voor je kind een waardevolle manier is om kinderen vaardigheden aan te leren.
Welke tools kan je vinden in onze rust- en emotiehoek?
Hoe pakken wij het zelf aan? Centraal in onze emotie- en rusthoek hangt de ‘Omarm Emoties’-posterset. Onze kinderen kunnen op de emotieposter gemakkelijk hun emoties aanduiden en eventueel omschrijven hoe ze zich voelen. Op de poster rond copingvaardigheden vinden ze suggesties hoe ze met de emotie of de situatie kunnen omgaan. In onze emotiehoek bevindt zich een comfortabele zitpoef zodat de kids er even rustig kunnen vertoeven. Er is een verzwaarde knuffel beschikbaar die een diepe druk biedt en kinderen helpt om te ontspannen. Wij kozen voor de Manimo Verzwaarde Hagedis omdat die gemakkelijk op de schoot past en zo geschikt is voor gebruik in onze rusthoek.
Onder de posterset staat een houten kist met enkele educatieve en zintuigelijke materialen. Ik geef even een opsomming van de tools, maar voel je vrij om zelf je eigen rust- en emotiehoek samen te stellen die bij je gezin of klasgroep past. Geef kinderen eventueel ook inspraak in de keuze van de educatieve en zintuigelijke materialen.
Wij kozen voor enkele fijne yogatools zodat de kinderen uitgenodigd worden om yogahoudingen toe te passen in het dagelijks leven: het boekje Nelsons yogaboek is een doe-het-samen-boek met 24 yogaspelletjes en is geschikt voor kinderen vanaf de leeftijd van 3 jaar. Verder zijn wij hier fan van de yogakaartenset van Full of yoga.
Onze toolbox bevat natuurlijk ook enkele sensorische materialen. De Petit Boum Float Bottle is een sensorische fles die kinderen helpt bij het ontprikkelen en het verminderen van stress. Verder maken wij gebruik van de Manimo Full Moon stressbal en de Squishy Buddies, een stressbal in miniformaat.
Enkele boeken over emoties mogen natuurlijk ook niet ontbreken. Voor ons kleutertje gebruiken we ‘Het Kleurenmonster‘, en voor onze jongens in de lagere school het doeboek ‘Omarm Emoties‘. We sluiten af met de ‘Monkey Mind meditatiekaarten‘, met deze kaartenset leren kinderen op een speelse wijze omgaan met lastige gedachten.
Zo bevat onze rustplek voor elk wat wils en voor elke emotie een passende tool. Want iedere emotie vereist een andere aanpak. Het is belangrijk om eerst zicht te krijgen op welke emotie je ervaart. Nadien kan je tijd maken om de emotie toe te laten en te voelen, waarna je vervolgens probeert zicht te krijgen op wat je kan helpen of wat je nodig hebt.
Met een rust-en emotiehoek help je kinderen op weg naar meer emotioneel welbevinden en leer je hen aangeven wat ze nodig hebben. Zo waardevol, voor nu en later. En wanneer je het nog wat ruimer bekijkt: zo help je mee bouwen aan een wereld waarin kinderen zichzelf mogen zijn, van jongs af aan ervaren dat emoties getoond mogen worden en een wereld waarin kinderen, jongeren en volwassenen vaardiger zijn in het omgaan met moeilijke emoties. Maar echt: stel je eens voor…
Zin om aan de slag te gaan met je eigen rust- en emotiehoek? Voor meer tips en tools kan je ons volgen op Instagram of Facebook.